GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARINDA KİLİM MOTİFLERİ

Güzel sanatlar, yüzyıllardır bir iletişim ve terapi aracı olarak kullanılmıştır. Kişi, çeşitli nedenlerle sözle ifade edemediği yoğun duygularını, belki de kimseye açamadığı sırlarını güzel sanatların çeşitli dallarını kullanarak ifade etmiş, bu yolla kendini telkin ve tedavi etmeye, rahatlatmaya çalışmıştır.

Bu araç kimi zaman müzik olmuştur. Acıyla yakılan bir ağıtla karşımıza çıkmıştır. Kavuşamadığı sevdasını anlatan bir ozanın dilinde türkü olarak kendisini göstermiştir. Bazıları da resim yapmıştır. Tuvale yansıttığı figürlerle, renklerle duygularını ifade etmiştir.

 Anadolu halkı, ağıt ve türküden sonra en yaygın olarak geleneksel el sanatlarıyla kendilerini ifade etmişlerdir. Özellikle hemen hiçbir konuda söz hakkı olmayan kadınlarımız isteklerini, dileklerini bazen yazmalarının kenarına işledikleri oyada, bazen de dokudukları kilime yaptıkları motifte anlatmışlardır.

 Sevdalanan genç kız sevdiğiyle birlikte aile olma umudunu kilimine bukağı motifi (Resim:1) olarak işlemiştir. Bir zaman sonra evlenme istediğini dokuduğu küpe motifiyle (Resim:2) dolaylı olarak ailesine anlatan genç kız, evlenip yuva sahibi olduğundaysa kartal motifiyle (Resim:3) yuvasının güçlü ve kudretli olmasını dilemiştir. Mutluluğunu koç boynuzu motifiyle (Resim:4) müjdemiştir. Birlik beraberliklerine, mutluluklarına nazar değeceğinden endişelenip muska, nazarlık (Resim:5) ve göz motifiyle (Resim: 6) nazardan korunmuştur. Bereket (Resim: 7) ve pıtrak (Resim:8) motifiyle hanesinde bolluk istemiştir. Ana olmuş, eli belinde motifiyle (Resim: 9) anneliğini, dişiliğini ve verimliliğini gururla duyurmuştur.

Toplumumuza ait bu değerler bizim özümüzün, geçmişimizin, birlik ve beraberliğimizin simgeleridir. Bu denli zengin görsel kültür öğelerine sanat eğitiminde yer verilmelidir. Freedman'ın da belirttiği gibi "Toplumsal ve kültürel bağlamlara yer vermek, sanat eğitimini oldukça zenginleştirebilir". 
Bukağı motif
Resim 1: Bukağı Kilim Motifi

Küpe motif
Resim 2: Küpe Kilim Motifi

Kartal motif
Resim 3: Kartal Kilim Motifi

Koçboynuzu motif
Resim 4: Koç Boynuzu Kilim Motifi

Muska ve nazarlık
Resim 5: Muska, Nazarlık Kilim Motifi

Göz motif
Resim 6: Göz Kilim Motifi

Bereket motif
Resim 7: Bereket Kilim Motifi


Pıtrak motif
Resim 8: Pıtrak Kilim Motifi


Eli belinde motif
Resim 9: Eli Belinde Kilim Motifi


Kaynak: MEB, El Sanatları Teknolojisi, Kirkitli Dokumalarda Basit Desen Çizimleri 215ESB583

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

SAYA

Resim
Saya Giyimli Emirdağlı Türkmen Kadınlar (Nazik, Elif ve Hatice Erenoğlu) Saya, kelime manası olarak ayakkabının yumuşak olan üst bölümü, gebe koyunların karnındaki yavru yüz günlük olduğunda çobanların yaptığı tören, yayla ve kırlarda hayvanlar için yapılan üstü samanla örtülü yer, iş önlüğü, kadın giysisi gibi anlamlara gelmektedir. Biz bu anlamlardan kadın giysisi olarak saya konusunu ele alacağız.  Emirdağ'da yöresel kadın kıyafetine saya denilmektedir.  Konar göçer Türkmen kültürünün bir sonucu olarak, tabiat şartlarına ve geleneklere göre tasarlanmıştır. Pamuklu, yünlü, keten, kutnu kumaşlar kullanılan saya, ortalama otuz parçadan oluşmaktadır. Bunlar ana giysiler, başa bağlananlar ve ayağa giyilenler olarak üç bölümde ele alınacaktır.  Ana giysiler; şalvar, köynek, delme, entere, kuşak, önlük, kolçak'tır.  Başa bağlananlar; tülbent, fes'tir.  Ayağa giyilenler yön çorap, çarık, lastik'tir. Şalvar: Beli uçkurlu, ayak bileklerinde daralan bol don biçimi...
Devamı

GÖRSEL KÜLTÜR NEDİR?

Malcolm Barnard, ‘Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür’ adlı kitabında, görsel kültürde görsel olanı “görsel olan, insanlar tarafından üretilmiş, yorumlanmış ya da meydana getirilmiş, işlevsel, iletişimsel ve/veya estetik amacı olan herşey” olarak tanımlamaktadır. Freedman da benzer ve biraz daha ayrıntılı bir tanımlama kullanarak görsel kültürün güzel sanatlar, kabilesel sanatlar, pazarlama, popüler filmler ve videolar, halk sanatları, televizyon ve diğer temsiller, ev dekorasyonu, bilgisayar oyunu ve oyuncak tasarımı gibi… hatta görsel ürünlerin ve iletişimin diğer formlarını kapsadığını dile getirmiştir. Güzel sanatlar denince herkesin anladığı ve kabul ettiği şey aynı değildir. Kiminin güzel sanatlar deyince aklına klasik tablolar gelirken, popüler sanatın örneklerinden olan grafitiyi, Duchamp’ın pisuvarını, yöresel el sanatlarını güzel sanat olarak kabul etmemektedir. Freedman yukarıdaki tanımın yanında; “Görsel kültür; görsel sanatlar için bir bütünlük sağlar ve popüler v...
Devamı